Türkiye’nin ilk özel havayolu şirketi olan Hürkuş Havayolları, Türk havacılık tarihinin en önemli isimlerinden Vecihi Hürkuş tarafından 1954’ün Kasım ayında kurulmuştu.
1896 doğumlu Vecihi Bey, Hürkuş Havayolları’nı kuruncaya dek birkaç romana ve filme sığabilecek kadar maceralı bir hayat yaşamıştı. I. Dünya Savaşı’nın tüm şiddetiyle sürdüğü 1916’da Tayyare Mektebi’ni bitirip pilot olarak Kafkas Cephesi’ne gönderilmiş, uçağı düşürülünce Ruslar tarafından esir alınmıştı. Hazar Denizi’ndeki ıssız Nargin Adası’ndaki esir kampından kaçmayı dördüncü girişiminde başarmış, yanındaki Türk esirle birlikte tam dört ay yürüyerek Türkiye’ye dönebilmişti. Kurtuluş Savaşı’nda da I. İnönü’den Büyük Taarruz’a kadar Batı Cephesi’ndeki tüm büyük muharebelerde uçağıyla görev yaptı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra Hava Kuvvetleri’ndeki görevine devam eden Vecihi Bey, Aralık 1923’te Avrupa havacılığını görmek, havacılık tesisleri ile uçak fabrikalarını incelemek için Fransa, İtalya, Almanya ve Britanya’ya gönderilen heyette yer aldı. Bu seyahatte kendi uçağını yapmayı kafasına koymuştu. 1925’te görev yeri olan İzmir’de Yunan kuvvetlerinden kalan uçak motoru ve diğer parçaları birleştirerek ilk uçağını ortaya çıkardı. Uçağa onay almak için yaptığı başvuruya uzun süre yanıt alamayınca komutanlarına haber vermeden deneme uçuşu yaptı Vecihi Bey. Emre itaatsizlikten 15 gün disiplin cezası alınca da istifasını verip ordudan ayrıldı.
***
Vecihi Bey 1932’de Kadıköy’de, bugünkü Fenerbahçe Dereağzı Tesisleri’nin olduğu yerde Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni açıp pilot yetiştirmeye başladı. Ancak işler yine istediği gibi gitmeyecek, okulun diplomalarına denklik verilmediği için eğitim görenler resmen pilot olamayacaktı. Başka bürokratik engellerle de karşılaşan okul 1934 sonlarında sivil havacılık faaliyetlerinin devlet tarafından yürütüleceği gerekçesiyle kapatıldı. Vecihi Bey pilot okuluyla eş zamanlı olarak özel okul sektörüne de adım atmış, kısa süre sonra epeyce zarar edip kapatmak zorunda kalacağı Vecihi Hayat Okulları’nı açmıştı.
***
Hürkuş Havayolları kurulduktan beş ay sonra, 1 Nisan 1955’te seferlere başlayabildi. İlk günlerde yalnızca İstanbul’la Bursa arasında sabah ve akşam karşılıklı iki sefer olmak üzere dört sefer yapılıyordu. İki kent arasındaki mesafe karayoluyla en az dokuz saat sürerken yolcularını yarım saatte diğer kente ulaştıran Hürkuş büyük rağbet görmüştü. Nisan ortalarında İzmir-Aydın, 1 Mayıs’ta da İstanbul-Zonguldak-Ankara ve İzmir-Milas hatları devreye girdi.
YAZI: MURAT TOKLUCU
Yazının devamı için:
https://www.istdergi.com/tarih-belge/hurkus-havayollarinin-basina-gelenler