İstanbul’un yeni kamusal sanat alanı Mecidiyeköy Sanat, “BİHİ” ile kadim bir yazı formunu günümüze taşıyor.

Kültür, sanat ve hafıza sergileriyle İstanbul’a ayna tutmak üzere Mecidiyeköy meydanında yerini alan Mecidiyeköy Sanat, “BİHİ” sergisi ile bu topraklara ait bu kadim bilgiyi yazı/hat sanatının unutulan bir kültürel değerini yeniden hatırlatıyor. Belkıs Kamut Aktürk küratörlüğünde hazırlanan sergide, günümüzün hat ustalarından Hattat Müzehhip Muhammet Mağ’ın BİHİ koleksiyonu eserleri farklı karakterdeki yazı türlerinde “b” ve “h” birleşimleri yer alıyor.

İlk defa 17. yüzyıl sonlarında yazı hayatına giren ve 19. yüzyıldan itibaren resmi yazışmalarda yaygın olarak kullanılan “BİHİ”, besmelenin sadece iki harf ile sembolize edilerek ifade şekli olarak bilinmektedir. Osmanlı arşivlerinde yer alan ancak günümüze ulaşamadığından çok da bilinmeyen-kullanılmayan BİHİ, “O’nun adıyla, ona, onunla, onda, onun vasıtası ile” anlamlarını taşımaktadır ve kitabet sanatının zirvesi olarak nitelendirilmektedir.

Bu kültürel geleneği hat sanatının enginliği ve derinliği ile çizgisel değeri yüksek eserlerle yeniden açığa çıkarmak amacıyla hazırlanan “BİHİ” sergisi, 25 Mart-6 Mayıs 2022 tarihleri arasında Mecidiyeköy Sanat’ta ziyaret edilebilir.

Ziyaret Saatleri : Pazartesi hariç 10.00 -19.00

 

BİHİ

Osmanlı arşivlerinde yer alan ve maalesef günümüze ulaşmayan/bilinmeyen/kullanılmayan oldukça zarif bir ibaredir BİHİ… Besmele yerine/niyetine kullanılan kadim bir ifade biçimidir. Kitabet sanatının zirve işlerindendir. Hem kullanım kolaylığı hem de zarafet içerir.

BİHİ’yi ve naif kullanımını anlatmak için yola çıktık. Bu değeri, bu kadim bilgiyi yaygınlaştırmak istedik. Yola çıkınca anladık ki son derece az kişinin vakıf olduğu BİHİ neredeyse hiç bilinmiyor. Yazı/hat ile meşgul olanların bile tarihsel bilgiye ihtiyacı var anlamak için. Tarihin unutulmuş dönemlerine ışık tuttuk. Yazı inkılabı sonucu hattatların bile fark etmediği bu güzelliği günümüze taşımak oldu hedefimiz.

Bi, 3. tekil şahıs yani “o” demektir. Arapça zamir olan Hi ise “ile” demek. Lugat-ı Remzi ve Kubbealtı Lügatı’na göre BİHİ; “ona, onunla, onda, onun vasıtası ile” anlamlarını taşımakta.

Osmanlı arşivlerini taradık. 16. yüzyıldan itibaren kullanılan Kurân sure başlıklarını inceledik. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren adeta klişe olan BİHİ, o dönemde hayatı kolaylaştıran bir usul olmuş. Zira, BİHİ yazınca hem manevi hisler besleniyor hem de kutsallık atfedilmiyor.

Farklı karakterdeki yazı türlerini araştırdık, “b” ve “h” birleşimlerini ortaya koyduk. Günümüze dek sülüs ve nesih de yoğun olarak kullanılan harf birleşimine başka yazı türlerini de dahil ettik. Kufi, divani ve talik yazıların yanı sıra çizgisel değeri yüksek rikayı da ekledik.

Kaynak: Kültür AŞ